AHK Polska: Rok 2025 był wyjątkowo intensywny, jeśli chodzi o wydarzenia międzynarodowe, co skłania do podsumowań i spojrzenia w stronę 2026 roku. Jakie wydarzenia lub procesy miały Pana zdaniem największy wpływ na polsko-niemieckie relacje w mijającym roku?
Janusz Reiter: Wojna w Ukrainie nie jest oczywiście wydarzeniem. Trwa już prawie cztery lata, stała się częścią naszej nowej rzeczywistości, tą najbardziej dominującą częścią. Tak było również w kończącym się roku. Polska i Niemcy są zgodne w ocenie rosyjskiej agresji i zdecydowane bronić Ukrainy, również dlatego, że w tej wojnie się decyduje przyszłość europejskiego bezpieczeństwa. Ta zgodność jest tym ważniejsza, że historycznie na to patrząc, wcale nie oczywista. Jest smutnym paradoksem, że mamy wspólne poglądy i wspólne interesy, ale nie mamy poczucia wspólnoty. W polityce rzeczywistość i percepcja nie zawsze są identyczne, ale w tym przypadku dzieli je przepaść. A to ma istotne konsekwencje. Współpraca polityczna Polski i Niemiec jest znacznie poniżej jej potencjału. Mam nadzieję, że w nadchodzącym roku uda się to zmienić.
AHK Polska: Najnowszy Barometr Polska–Niemcy wskazuje na spadek sympatii Polaków do Niemców, choć relacje gospodarcze wyraźnie się zacieśniają. Polska umacnia się jako czwarty największy rynek zbytu Niemiec. Skąd bierze się ta rozbieżność między nastrojami społecznymi a dynamiką współpracy gospodarczej?
JR: W gospodarce rozbieżność pomiędzy rzeczywistością a jej postrzeganiem też istnieje, ale w inny sposób. Ta współpraca kwitnie pomimo emocjonalnego dystansu. Nieufność do Niemiec najwyraźniej nie przeszkadza Polakom handlować z Niemcami i robić z nimi interesy. Te Niemcy, którym nie ufamy, są abstrakcyjne. Ci Niemcy, z którymi współpracujemy są realni. Stosunki gospodarcze są pożyteczne i ważne, ale świat emocji rządzi się własnymi prawami. Kryzys zaufania między Polską a Niemcami jest niebezpieczny i nie wolno go po prostu przyjąć do wiadomości, szukając pocieszenia w statystykach gospodarczych. Być może jednak środowiska gospodarcze też mogłyby się zastanowić nad tym, jak pokonać lukę nieufności w stosunkach polsko-niemieckich.
AHK Polska: Jak ocenia Pan Ambasador realną sprawczość polsko-niemieckich konsultacji międzyrządowych z 1 grudnia? Czy w 2026 roku możemy oczekiwać przejścia od deklaracji do konkretnych działań, i czy temat reparacji nie przyćmił kluczowych obszarów współpracy, takich jak obronność czy cyfryzacja?
JR: Konsultacje polsko-niemieckie były, jak się wydaje, lepsze niż to wynikałoby z relacji prasowych. Można by powiedzieć, że lepiej tak niż odwrotnie. Mimo to nie ma powodu do świętowania sukcesu. Po pierwsze obu rządom nie udało się zmienić nastrojów. W Polsce panuje chłód, w Niemczech stosunki z Polską nie są sprawą przyciągającą dużo uwagi. Od 1989 roku nie stworzyliśmy żadnego wielkiego projektu politycznego czy gospodarczego, który przemówiłby do wyobraźni społeczeństw. Poruszamy się w dobrym kierunku, ale metodą małych kroków. Nawet w sprawie rozbudowy infrastruktury transportowej nie ma przełomu. Wielkie emocje, ale negatywne, budzi za to sprawa reparacji. Nie da się jej rozwiązać. Można przenieść dyskusję na inną płaszczyznę i rozmawiać o niemieckim wkładzie w bezpieczeństwo Polski. On oczywiście już istnieje, ale to znowu metoda drobnych kroków, kiedy potrzebny jest skok.
AHK Polska: Jakie są Pana zdaniem najważniejsze wyzwania i możliwości dla polsko-niemieckich relacji w 2026 roku?
JR: Nie wiemy, czy rok 2026 przyniesie przełom w wojnie. Pewne jest co innego. Nawet zakończenie wojny nie będzie od razu początkiem prawdziwego pokoju. Wschód Europy pozostanie niespokojny. Przed Polską i Niemcami będą stały dwa wyzwania: Jedno to zadbać o nasze bezpieczeństwo, zarówno zewnętrzne jak i coraz bardziej wewnętrzne, które będzie pod silną presją. Drugie to wspólnie pomagać w odbudowie Ukrainy, która będzie wielką szansą na business. Jeśli udałoby się nawiązać współpracę w odbudowie Ukrainy, mógłby to być „game changer“ w stosunkach polsko-niemieckich. Nie ma się co łudzić, bez wyraźnego wsparcia politycznego żadnego przełomu nie będzie, ale o takie wsparcie środowiska gospodarcze obu krajów mogłyby się stanowczo upomnieć. Ich głos jest za słabo słyszalny. To też mogłoby się zmienić w roku 2026.
